Ρήγας Φεραίος. Ακόμη (κατά την Εκκλησία) Επικίνδυνος

Πατριαρχείο 1998: «Τυγχάνει δήλον ότι δεν πρόκειται περί καταδικαστικής αποφάσεως, αλλά περί εγκυκλίου γράμματος, ποιμαντικής σκοπιμότητος και καιρικού χαρακτήρος…» (φαναριώτικες ρεβεράντζες) – 3o και τελευταίο μέρος

Μέρη: Πρώτο και Δεύτερο

Διακόσια χρόνια μετά τον θάνατο του Ρήγα, στις 22 Ιουνίου του 1998, η Επιστημονική εταιρεία Μελέτης Φερών – Βελεστίνου – Ρήγα έστειλε επιστολή στον πατριάρχη Βαρθολομαίο και αφού του θύμιζε την επιστολή του Γρηγορίου του Ε’ και το περιεχόμενό της, ζητούσε να εξεταστεί η δυνατότητα άρσις της [1]

Η επιστολή, 22 Ιουνίου 1998, της Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα πρός τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως κ. Βαρθολομαίο σχετικά με την άρση της καταδίκης του Συντάγματος του Ρήγα.

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΦΕΡΩΝ-ΒΕΛΕΣΤΙΝΟΥ-ΡΗΓΑ
Μιλτιάδου 3-Κηφισιά
Αρ. Πρωτ. 138 22.6.1998

ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΤΟΝ ΠΑΤΡIAΡΧΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ κ. ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΝ

Κωνσταντινούπολις.
Παναγιώτατε,
Φέτος, το 1998, έχει ανακηρυχθεί ως έτος Ρήγα Βελεστινλή, γιορτάζοντας την επέτειο του μαρτυρικού θανάτου του, που είχε συμβεί, πρίν από διακόσια χρόνια, τον Ιούνιο του 1798, στον πύργο Νεμπόϊζα του Βελιγραδίου.

Με την ευκαιρία της επετείου, η Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα Σάς γνωρίζει οτι το βασικό επαναστατικό κείμενο του εθνεγέρτη Ρήγα Βελεστινλή, η “Νέα Πολιτική Διοίκησις”, που τυπώθηκε στη Βιέννη το 1797 και έγινε αιτία της συλλήψεώς του, καταδικάσθηκε από τον τότε πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, τον Γρηγόριο τον Ε΄, στην πατριαρχική επιστολή της 1ης Δεκεμβρίου 1798, όπου αναφέρεται “ότι συνέπεσεν εις χείρας ημών εν σύνταγμα εις μίαν κόλλαν χαρτί ολόκληρον, μεγάλην, εις απλήν φράσιν (r)ωμαϊκήν, επιγραφόμενον “νέα πολιτική διοίκησις των κατοίκων της Ρούμελης των μικρών εν τFή μεσογείων νήσων και της Βλαχομπογδανίας” και ανεμνήσθημεν του ποιμαντικού χρέους”. Καταλήγοντας, ” Οθεν εντελλόμεθά σοι σφοδρώς… να μήν παραμπέση τοιούτον σύνταγμα εις ανάγνωσιν τώ χριστιανικώ εμπιστευθέντι σοι λαώ (…) ότι πλήρες υπάρχει σαθρότητος εκ των θολερών αυτού εννοιών, τοίς δόγμασι της ορθοδόξου ημών πίστεως εναντιούμενον”.

Παναγιώτατε, η Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα Σάς γνωρίζει τα ανωτέρω για σχετική εξέταση και εάν είναι δυνατόν να αρθεί η καταδικαστική εκείνη απόφαση του Συντάγματος του Ρήγα Βελεστινλή, η οποία, επί πλέον, πολλές φορές αναφέρεται αρνητικά για την Ορθόδοξο Εκκλησία σε επιστημονικά συνέδρια και επιστημονικές ιστορικές μελέτες.

Εσωκλείουμε το βιβλίο του Ρήγα Βελεστινλή, τα Επαναστατικά, όπου περιέχεται η “Νέα Πολιτική Διοίκησις”, καθώς και φωτοτυπία της επιστολής του πατριάρχη Γρηγορίου του Ε΄ πρός τον μητροπολίτη Σμύρνης Ανθιμον, από το βιβλίο Γ.Γ. Παπαδοπούλου, τα κατά τον αοίδοιμον πρωταθλητήν του ιερού των Ελλήνων αγώνος, τον Πατριάρχην Κωνσταντινουπόλεως Γρηγόριον τον Ε΄, εν Αθήναις 1866, τ. Β΄, 498-499.

με τον προσήκοντα σεβασμό
για το Δ.Σ.

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο Γ.ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
Δρ. ΔΗΜ. ΚΑΡΑΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜ. ΚΟΓΚΟΥΛΗΣ

###

Το απαντητικό έγγραφο, 5 Αυγούστου 1998, της Αρχιγραμματείας της Aγίας και Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΝ ΑΡΧΙΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΚΑΙ ΙΕΡΑΣ ΣΥΝΟΔΟΥ Αριθ. Πρωτ. 858

Τοίς Εντιμ(ω)τάτοις κυρίοις Δρ. Δημ. Καραμπεροπούλω, Προέδρω, και Δημ. Κογκούλη, Γεν. Γραμματεί της Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Εις Αθήνας.

Ελήφθη και μετά πολλής προσοχής εθεωρήθη εν συνεδρία της Αγίας και Ιεράς Συνόδου το από της 22ας Ιουνίου ε. έ., αρ. πρωτ. 138, γράμμα υμών, δι ου εξαιτείσθε όπως, επ’ ευκαιρία της διακοσιοστής επετείου από του μαρτυρικού θανάτου του Ρήγα Βελεστινλή, εξετασθFή η δυνατότης άρσεως της από Δεκεμβρίου α΄ έτους αψςη κατακρίσεως πολιτικού φυλλαδίου, εν, υπογραφομένην υπό του Οικουμενικού Πατριάρχου Γρηγορίου Ε΄, χαρακτηρίζετε ως “καταδικαστικήν απόφασιν του Συντάγματος του Ρήγα Βελεστινλή”.
Εις απάντησιν, γνωρίζω υμίν τα ακόλουθα:

1. Τυγχάνει δήλον ότι δεν πρόκειται περί καταδικαστικής αποφάσεως, αλλά περί εγκυκλίου γράμματος, ποιμαντικής σκοπιμότητος και καιρικού χαρακτήρος, ευρίσκοντος την δικαιολογίαν αυτού εις την μέριμναν του ποιμένος όπως διαφυλάξη τους υπό την προστασίαν αυτού τελούντας χριστιανούς από διώξεων και δυσμενών συνεπειών, των οποίων την σκληρότητα μαρτυρεί η ιστορία. Διότι είναι γνωστόν, ότι τα μή συνταγματικά καθεστώτα της Ευρώπης και του λοιπού κόσμου της εποχής εκείνης διέκειντο εχθρικώς πρός την ιδέαν της δεσμεύσεως αυτών διά συνταγμάτων και σκληρώς κατεδίωκον τους υποστηρίζοντας σχετικάς ιδέας, ως έπραξαν και προκειμένου περί του Ρήγα Βελεστινλή, του οποίου την διακοσιοστήν επέτειον της διά πολιτικούς λόγους θανατώσεως άγομεν κατά το τρέχον έτος.

2. Από τοιούτων κινδύνων ύφειλεν, ως φιλόστοργος Πατήρ, να διαφυλάξη το ευπαθές ποίμνιον αυτού ο αοίδιμος Πατριάρχης ανεξαρτήτως της προσωπικής αυτού αντιλήψεως περί της ορθότητος ή μή του “συντάγματος” του Ρήγα Βελεστινλή, του οποίου την περισυλλογήν συνιστά, αναμιμνησκόμενος “του ποιμαντικού χρέους”, ως χαρακτηριστικώς γράφει.

3. Είναι γνωστόν ότι ο Προφήτης Ιερεμίας συν-εβούλευσε τους αιχμαλώτους εις την Βαβυλώνα Ιουδαίους όπως ζήσουν εκεί ειρηνικώς άχρι καιρού, καίτοι αιχμάλωτοι και βιαίως μετοικισθέντες ( Ιερ.36, 4-11), σαφώς δε ο Εκκλησιαστής αποφαίνεται “ότι καιρός τώ παντί πράγματι” (3, 1-11, 17).

4. Επομένως σφάλλουν όσοι κρίνουν την τότε ενέργειαν επί τή βάσει των σημερινών δεδομένων, και δη της σχεδόν παγκοσμίου επικρατήσεως των συνταγματικών πολιτευμάτων και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ένεκα της οποίας ασφαλής συνήθως παρίσταται η διακίνησις των πολιτικών ιδεών, αν και ουδέ σήμερον ελλείπουν εις ωρισμένας περιπτώσεις οι σχετικοί κίνδυνοι.

5. Αλλά το πλέον εν προκειμένω σημαντικόν είναι, ότι η προσφερομένη υπό της Εκκλησίας εν Χριστώ ελευθερία υπερβαίνει πάσαν πολιτικήν ή αστικήν ελευθερίαν. Χωρίς δέ να αγνοήται η σχετική αξία της εγκοσμίου ελευθερίας, την αποκτησιν της οποίας συνιστά και ο Απόστολος Παύλος γράφων πρός Κορινθίους: “δούλος εκλήθης; μη σοι μελετώ, αλλ’ ει και δύνασαι ελεύθερος γενέσθαι, μάλλον χρήσαι” (Α΄ Κορ. 7, 21), και περαιτέρω “μη γίνεσθε δούλοι ανθρώπων” (Α΄ Κορ. 7, 23), τονίζεται εν τη Εκκλησία η κεφαλαιώδης και σωτηριώδης πνευματική ελευθερία, η εμμονή εις την οποίαν θεωρείται βασικόν καθήκον του χριστιανού. Διό και η εντολή “τη ελευθερία Fw Χριστός υμάς ελευθέρωσε στήκετε και μή πάλιν ζυγώ δουλείας ενέχεσθε” (Γαλ. 5, 1) διατυπούται εντόνως, δεδομένου και ότι η εγκόσμιος ελευθερία προ ολίγον χρήσιμός εστιν εις τους μη έχοντας και την πνευματικήν εν Χριστώ τοιαύτην.

Οθεν, εν συμπεράσματι, καταφανούς όντος του καιρικού χαρακτήρος της εν λόγω εγκυκλίου, σαφέστατον είναι ότι των συνθηκών εκείνων διαδραμουσών, εξέλιπεν αυτοθρόως και η ισχύς αυτής και δεν υφίσταται σήμερον αντικείμενον πρός άρσιν. Τούτο δέ ισχύει έτι μάλλον εν όψει και του χαρακτήρος της εν λόγω εγκυκλίου ως μη επιβαλούσης δυσμενές τι μέτρον ή επιτίμιον κατά προσώπου τινός, ως μη εχούσης την προστασίαν του ποιμνίου από δυσμενών συνεπειών, όχι τόσο βεβαίως πνευματικών, ήτοι επηρεασμού ιδεολογικού ή πολιτικού εκ του περιεχομένου του Συντάγματος, ως φαίνεται υπονοούμενον εκ του χαρακτηρισμού δι’ ευνοήτους λόγους αυτού ως πλήρους “θολερών εννοιών” και “τοις δόγμασι της ορθοδόξου ημών πίστεως εναντιουμένων”, αλλά πρακτικών, συνισταμένων εις καταδιώξεις και θανατώσεις, οία η του κυκλοφορήσαντος αυτό, ως εκ της επικρατούσης τώ χιλιοστώ επτακοσιοστώ ενηνηκοστώ ογδόω εκείνω έτει εν ταίς πλείσταις χώραις της Ευρώπης και της Ανατολίας καταστάσεως.

Επεί δε τούτοις, μετά των δεήσεων της Εκκλησίας υπέρ αναπαύσεως της ψυχής του πρωτοπόρου εκείνου ανδρός Ρήγα Βελεστινλή, και των συγχαρητηρίων αυτής διά το έργον της υμετέρας Eπιστημονικής Εταρείας, διατελώ μετά της εν Κυρίω αγάπης και ευχών.

Εν τοις Πατριαρχείοις, τή 5η Αυγούστου 1998
+ Ο Φιλαδελφείας Μελίτων Αρχιγραμματεύων της Αγίας και Ιεράς Συνόδου. [2]

…
Δεν έχω να προσθέσω κάτι πέραν του ότι θεωρώ ακατανόητη αυτήν εμμονή του Πατριαρχείου, όλοι πάνω – κάτω (πέραν των ιστορικών μας οπτικών τοποθετήσεων) γνωρίζουμε κάτω από ποιες συνθήκε αναγκάστηκε (με ή χωρίς εισαγωγικά, αδιάφορο) ο πατριάρχης να καταδικάσει το Σύνταγμα του Ρήγα, θέλω να πω, τι είναι αυτό που κάνει τις σημερινές ιερατικές αρχές να αρνούνται την πολιτική παρακαταθήκη του Ρήγα και τι τις κάνει να συνεχίζουν να παίζουν το ρόλο του υπερασπιστή και του απολογητή του Γρηγορίου Ε’, τι ακριβώς θα έχανε η σημερινή εκκλησιαστική ηγεσία αν ομολογούσε το πολιτικό και κοινωνικό της λάθος. Οι αποφάσεις προηγούμενων πατριαρχών αποτελούν απαραβίαστο δόγμα για τους σημερινούς; Δεν θα ήταν λογικότερο (λογική σε θρησκευτικό δόγμα; ) το δόγμα μιας θρησκείας να βασίζεται αποκλειστικά στα Ιερά της Κείμενα;

Τα συμπεράσματα στους αναγνώστες.

Ροΐδη Εμμονές