Καλώς ήλθατε στο Hotel ΔΝΤ

“Μία ομάδα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου που βρίσκεται στη Λισαβόνα για συζητήσεις αναφορικά με δάνειο στήριξης προς την Πορτογαλία έχει παραμείνει περισσότερο απ’ όσο αναμενόταν καθώς οι Πορτογάλοι αντιστέκονται στους όρους που το Ταμείο θέλει να επιβάλλει. Η ομάδα που ήταν προγραμματισμένο να φύγει την Τετάρτη αποφάσισε να παραμείνει για να προσπαθήσει να πετύχει μία συμφωνία στο περιεχόμενο ενός Μνημονίου με την ελπίδα ότι η Πορτογαλία θα το υπογράψει τον επόμενο μήνα. Το πρόβλημα είναι ότι το ΔΝΤ επιθυμεί να δει το δημοσιονομικό έλλειμμα της Πορτογαλίας να μειώνεται κατά 30% μέσα στα επόμενα δύο χρόνια”

Η παραπάνω είδηση δημοσιεύτηκε στους New York Times όχι στις 23 Μαρτίου του 2011 αλλά στις 02 Αυγούστου του 1983, όταν η το ΔΝΤ πίεζε την Πορτογαλία να αποδεχτεί ένα σκληρό Μνημόνιο προκειμένου να λάβει δάνεια για να πληρώσει τις συνέπειες ενός … προηγούμενου Μνημονίου.

Σε αντίθεση με την Ελλάδα η Πορτογαλία έχει σχετικά πρόσφατες μνήμες από την παρουσία του ΔΝΤ στο έδαφος της και την επιρροή του στην οικονομία και την κοινωνία της. Μετά από ένα διεθνές πετρελαϊκό σοκ η χώρα αναγκάστηκε να προσφύγει στο ΔΝΤ για πρώτη φορά το Μάιο του 1978 υπογράφοντας ένα σκληρό Μνημόνιο προκειμένου να αντλήσει δάνεια. Πέντε χρόνια και αρκετά Μνημόνια αργότερα, η Πορτογαλία είχε κατανοήσει καλά πως η πόρτα του ΔΝΤ είναι σαν αυτή του ‘διαβολικού’ ξενοδοχείου στο γνωστό τραγούδι ‘Hotel California’: ανοίγει εύκολα για να μπεις αλλά όχι για να βγεις.

Τελικά, το Σεπτέμβριο του 1983 η Πορτογαλία συμφώνησε σε ένα ακόμη επικαιροποιημένο Μνημόνιο το οποίο αναθεωρήθηκε τον Ιούνιο του 1984 με το ΔΝΤ να συνεχίζει να επιβάλλει στη χώρα σκληρά δημοσιονομικά μέτρα, αύξηση των έμμεσων φόρων, μειώσεις στις συντάξεις, αναμόρφωση του φορολογικού συστήματος, αποκρατικοποιήσεις κλπ.

Τα προγράμματα και τα μέτρα του ΔΝΤ από το 1978 μέχρι το 1985 ήταν ήπια αντίγραφα των προγραμμάτων και των μέτρων που λαμβάνει η Ελλάδα σήμερα. Όταν υπογράφηκε το πρώτο Μνημόνιο το ΔΝΤ είχε προβλέψει πως θα χρειαζόταν ένας χρόνος προκειμένου το πρόγραμμα που είχε εκπονήσει για την Πορτογαλία να έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα και η χώρα να επιστρέψει στην ανάπτυξη. Επτά χρόνια αργότερα η ανάπτυξη δεν είχε ακόμη φανεί ενώ ο πληθωρισμός και το χρέος είχαν απογειωθεί, πολλά εργασιακά δικαιώματα είχαν καταργηθεί, ο λαός είχε εξαθλιωθεί και η οικονομία ήταν χειρότερη απ’ ότι πριν την έλευση του ΔΝΤ. Και αυτό παρά την υλοποίηση ενός φιλόδοξου προγράμματος αποκρατικοποιήσεων.

Κάνοντας ένα άλμα στο σήμερα, 34 χρόνια μετά την υπογραφή του πρώτου Μνημονίου της Πορτογαλίας με το ΔΝΤ, στις 23 Μαρτίου 2011 το κοινοβούλιο της χώρας είπε ‘όχι’ στην υιοθέτηση του προγράμματος λιτότητας στο οποίο η κυβέρνηση υποχρεώθηκε να συμφωνήσει πριν από λίγες ημέρες στη Σύνοδο των Βρυξελλών με την ελπίδα να εξευμενίσει το μένος των αγορών που έχουν εκτινάξει τα επιτόκια δανεισμού της σε υψηλά 15 ετών, κάνοντας απαγορευτική την αναχρηματοδότηση του χρέους της από τις αγορές κεφαλαίων.

Η κυβέρνηση προσπαθεί εδώ και μήνες να αποφύγει την προσφυγή της στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης καθώς αυτή θα συνοδευτεί από ένα σκληρό Μνημόνιο με το ΔΝΤ και την ΕΕ το οποίο οι Πορτογάλοι γνωρίζουν εκ πείρας πως θα δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα απ’ όσα θα λύσει. Από την άλλη πλευρά η αντιπολίτευση, φανερά εξαγριωμένη από τα αλλεπάλληλα γερμανικά ‘nein’ της Μέρκελ τα οποία επιδείνωσαν και εδραίωσαν την ευρωπαϊκή κρίση χρέους, προτίμησε να πει το δικό της ‘όχι’ στην υιοθέτηση ενός προγράμματος που σχεδίασαν οι οικονομικοί σύμβουλοι της καγκελαρίου παρά να παραδοθούν χωρίς μάχη.

Το πρόβλημα, όμως, είναι πως η χώρα πρέπει να στραφεί στις αγορές τον Απρίλιο και τον Ιούνιο προκειμένου να αντλήσει 9 δις ευρώ για να αναχρηματοδοτήσει το χρέος της ενώ μία σειρά έντοκων κρατικών τίτλων λήγει μεταξύ Ιουλίου και Σεπτεμβρίου. Με τα επιτόκια των 10ετών ομολόγων πάνω από το 7,6%, των 5αετών στο 8,12% και αυτών των 2 ετών στο 6,6% είναι σαφές πως η Πορτογαλία δε μπορεί να αντλήσει κεφάλαια ούτε με μακροπρόθεσμο αλλά ούτε με βραχυπρόθεσμο δανεισμό.

Γνωρίζοντας το αδιέξοδο της το ΔΝΤ έσπευσε να ενημερώσει το βράδυ της Τρίτης ότι η Πορτογαλία είναι καλοδεχούμενη να περάσει το κατώφλι του αρκεί να προσφύγει στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης (EFSF). Και όσο η χρηματοπιστωτική θηλιά σφίγγει και η πόρτα του ΔΝΤ ανοίγει διάπλατα οι Πορτογάλοι δε μπορούν παρά να θυμηθούν τα λόγια του γνωστού τραγουδιού “μπορείς να μπεις ό,τι ώρα θέλεις αλλά δε μπορείς να φύγεις ποτέ”. Καλώς ήλθατε στο 'Ηotel ΔΝΤ'.

Πάνος Παναγιώτου

χρηματιστηριακός τεχνικός αναλυτής
Σοφοκλέους10