Η φούσκα του ευρώ και το αναπόφευκτο της ύφεσης

Με τον υπουργό οικονομικών να ανακοινώνει ότι οι αγορές δανεισμού είναι κλειστές για την Ισπανία, ξεκινά μια ακόμη δύσκολη ημέρα για την ευρωζώνη. Τα όρνια που αρχίζουν να συνωστίζονται πάνω από τις τράπεζες του ευρώ, υποδηλώνουν την αληθινή κατάσταση τους. Σε θέση επιφυλακής να αγοράσουν έναντι πινακίου φακής ακίνητα και περιουσιακά στοιχεία ισπανικών τραπεζών, που βρίσκονται στο κέντρο της δίνης που ταλανίζει την Ισπανία, βρίσκονται επιθετικά fund (γύπες), σύμφωνα με ανάλυση του Reuters. 

Πρόκειται για επενδυτικούς οίκους που είχαν «εμφανιστεί» και στην Ιρλανδία και τώρα ευελπιστούν πως όσες ισπανικές τράπεζες υφίστανται πιέσεις θα έχουν μικρά περιθώρια αντιστάσεων στο «ξεπούλημα» στοιχείων -ανάμεσα στα οποία και κατοικίες που έχουν κατασχεθεί- προς ενίσχυση των ισολογισμών τους. «Θέλουν να επιβεβαιώσουν πως θα είναι ανάμεσα στους πρώτους πέντε που θα καλέσουμε όταν τα περιουσιακά στοιχεία των τραπεζών βγουν στην αγορά» ανέφερε στο Reuters ανώτατος τραπεζίτης που χειρίζεται το επενδυτικό χαρτοφυλάκιο του ομίλου του.

Προηγούμενες κρούσεις στην Ισπανία ήταν απογοητευτικές για τα εν λόγω fund και εταιρείες real estate, αναφέρει το πρακτορείο.

Τώρα όμως, οι νέες μεταρρυθμίσεις στο τραπεζικό σύστημα θα αναγκάσουν ορισμένες τράπεζες -κυρίως αυτές που απολαμβάνουν δημόσια χρηματοδότηση- να θέσουν προς πώληση κατασχεμένα ακίνητα, το περιβάλλον αποτιμάται καθοριστικά ευνοϊκότερο. Οι εκτιμήσεις ότι οι τράπεζες έχουν να αντιμετωπίσουν ζημίες ύψους 137 δισ. ευρώ θα κάνει επιτακτική την ανάγκη για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να πουλήσουν όσο-οσο τα περιουσιακά τους στοιχεία.
Σύμφωνα με το πρακτορείο, ορισμένοι πιστεύουν πως το ξαφνικό αυτό ενδιαφέρον έχει ήδη λειτουργήσει πολλαπλασιαστικά στις τιμές. «Η τιμή που είναι διατιθέμενες να πωλούν οι τράπεζες και να αγοράσουν οι επενδυτές έχει περιοριστεί σε μεγάλο βαθμό. Αυτό είναι δεδομένο» είπε δικηγόρος στη Μαδρίτη, σύμβουλος σε θέματα αναδιάρθρωσης τραπεζικών ταμιευτηρίων.

Στην ίδια κατάσταση βρίσκεται ήδη το ελληνικό τραπεζικό σύστημα με τα επενδυτικά κεφάλαια (γύπες και άλλα) καθώς και εταιρείες real estate, να έχουν εγκατασταθεί στην χώρα και να «φιλετάρουν» τα περιουσιακά στοιχεία των εγχώριων τραπεζών. Αυτός ήταν ο λόγος επίσκεψης και της Blackrock, η οποία αποτίμησε τα περιουσιακά στοιχεία και άνοιξε τον δρόμο για την επιδρομή. Το παιχνίδι που παίζεται αυτή την στιγμή είναι η οικοδόμηση συμμαχιών ανάμεσα σε εγχώριους τραπεζίτες, επιχειρηματικά κυκλώματα και πολιτικούς προκειμένου η λεηλασία να προχωρήσει με τον πιο ομαλό τρόπο.

Οι οίκοι αξιολόγησης πρωταγωνιστούν στην προσέλκυση των αρπαχτικών της αγοράς. Έτσι ο αμερικανικός οίκος αξιολόγησης Moody's υποβάθμισε σήμερα Τετάρτη το αξιόχρεο πολλών γερμανικών τραπεζών και των θυγατρικών τους στο εξωτερικό, καθώς και των τριών μεγαλύτερων τραπεζών της Αυστρίας, της Erste Bank, Raiffeisen Bank International (RBI) και Bank Austria, θυγατρικής του ιταλικού ομίλου UniCredit, εν μέσω της εντεινόμενης κρίσης στην Ευρωζώνη.

Συγκεκριμένα, η Moody's μείωσε το αξιόχρεο πολλών γερμανικών τραπεζών και θυγατρικών τους στο εξωτερικό, επικαλούμενος τον αυξημένο κίνδυνο που αντιμετωπίζουν λόγω των περαιτέρω σοκ που μπορεί να προκύψουν από την κρίση χρέους στην ευρωζώνη και τις περιορισμένες δυνατότητές τους να απορροφήσουν ζημίες. Ανάμεσα στις τράπεζες είναι οι θυγατρικές της Commerzbank, δεύτερης μεγαλύτερης τράπεζας της Γερμανίας, στη Νέα Υόρκη και στο Παρίσι.

Το βασικό πρόβλημα είναι ότι οι τράπεζες στην ευρωζώνη πρέπει πάσει θυσία να «κουρέψουν» τα ενεργητικά τους προκειμένου να σταθεροποιήσουν την κατάστασή τους. Σύμφωνα με το ΔΝΤ εκτιμά ότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες πρέπει να περικόψουν τα ενεργητικά τους τουλάχιστον κατά 2,6 τρις ευρώ έως το τέλος του 2012. Κι αυτό είναι το καλύτερο δυνατό σενάριο. Το νούμερο αυτό μπορεί να φτάσει έως τα 3,8 τρις έως τα τέλη του έτους, αν επιδεινωθεί η κρίση και η οικονομία της ευρωζώνης αρχίζει ξανά να συρρικνώνεται. Πράγμα που θεωρείται βέβαιο. Αυτό σημαίνει ότι η οικονομία της ευρωζώνης με ΑΕΠ 9,4 τρις ευρώ (τρέχουσες τιμές 2011) πρέπει να επωμιστεί ζημιές από τις περικοπές ενεργητικών των τραπεζών που ισοδυναμούν περίπου με το 40% του ΑΕΠ για το 2012.

Μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο χωρίς να βυθίσει ακόμη και την φαινομενικά ισχυρή Γερμανία σε μια απύθμενη ύφεση; Το σίγουρο είναι πάντως ότι η προσπάθεια αυτή θα φορτώσει με τεράστια βάρη την πραγματική οικονομία, διότι όχι μόνο οι ζημιές των τραπεζών θα περάσουν στον φορολογούμενο, αλλά και γιατί μέχρις ότου «εξυγιανθεί» το τραπεζικό σύστημα, η άντληση πιστωτικών κεφαλαίων ακόμη και για τις πολύ μεγάλες επιχειρήσεις της ευρωζώνης θα είναι άκρως προβληματική. Την ίδια ώρα οι τράπεζες και οι επιχειρήσεις, κυρίως οι πολύ μεγάλες με δεσπόζουσα θέση στην οικονομία της ευρωζώνης, τα βρίσκουν σκούρα στην άντληση κεφαλαίων και από την χρηματιστική αγορά. Τα χρηματιστήρια της ευρωζώνης και ευρύτερα της ΕΕ για το 2011 έχασαν περίπου ένα 25% του δείχτη αξίας τους. Κι ενώ κατόρθωσαν από τον Ιανουάριο του 2012 να ανεβάσουν τον γενικό δείχτη τους κατά 10% περίπου, μέσα στον Απρίλιο και Μάιο έχασαν γύρω στο 18%.

Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει λιγότερες επενδύσεις, μεγαλύτερη ανεργία, ισχυρότερη πίεση στο λεγόμενο «εργατικό κόστος» με πολιτικές λιτότητας και διάλυσης των εργασιακών σχέσεων και τελικά συρρίκνωση της οικονομίας και της παραγωγής. Απ’ αυτόν τον φαύλο κύκλο λιτότητας και ύφεσης δεν μπορεί να ξεφύγει καμιά οικονομία και κανένας εργαζόμενος της ευρωζώνης, όσο υπάρχει η ανάγκη να διασωθούν οι ευρωπαϊκές τράπεζες και το κοινό τους νόμισμα. Δεν μπορεί να γίνει αλλιώς.

Το ερώτημα που προκύπτει απ’ όλα τα παραπάνω είναι το εξής: Μπορεί να υπάρξει πολιτική ελαφρύνσεων υπέρ των εργαζομένων και των συνταξιούχων κάτω όσο υπάρχει η υπερκρατική δικτατορία των τραπεζών στην ευρωζώνη; Όχι. Ο μόνος τρόπος για να γλυτώσει κανείς από το αδιέξοδο είναι η εθνικοποίηση των τραπεζών με σκοπό το κράτος να διαγράψει μονομερώς τα μαύρα ενεργητικά τους και να τις ανασυγκροτήσει σε νέα βάση. Μ’ αυτόν τον τρόπο θα γλύτωναν τα περισσότερα νοικοκυριά και μικρομεσαίοι από τα ιδιωτικά χρέη τους. Ωστόσο, για να γίνει αυτό και για να μπορέσουν να επανακεφαλαιοποιηθούν οι τράπεζες χωρίς να περάσουν οι ζημιές και τα χρέη τους στους φορολογούμενους, είναι η κοπή νομίσματος.

Για να αποφύγει η ευρωζώνη την γοητεία της εθνικοποίησης των τραπεζών μεθοδεύει ήδη την «ευρωπαϊκή εποπτεία των τραπεζών», που σημαίνει ότι η λειτουργία του τραπεζικού συστήματος περνά ολοκληρωτικά στα ευρωπαϊκά όργανα. Τα κράτη και οι λαοί απλά θα επωμίζονται απλά τον λογαριασμό των διασώσεων και δεν θα έχουν ούτε καν λόγο στα τεκταινόμενα του εγχώριου τραπεζικού συστήματος.

Αφού εξασφαλίσουν τον ευρωπαϊκό έλεγχο του τραπεζικού συστήματος οι κυρίαρχοι της ευρωζώνης, τότε θα προχωρήσουν και στην έκδοση ειδικού νομίσματος για τις εσωτερικές συναλλαγές των χωρών που βυθίζονται στην χρεοκοπία. Είναι το σχέδιο του διπλού νομίσματος που σύμφωνα με την Γερμανική κυβέρνηση θα μπορέσει να επιβληθεί αφού πρώτα έχει προχωρήσει η πολιτική ενοποίηση της ευρωζώνης. Αφού πρώτα έχει μετατραπεί σε ευρωπαϊκό προτεκτοράτο η χώρα που θα της επιβληθεί το διπλό νόμισμα. Μπορείτε να φανταστείτε ποια είναι η πρώτη επιλαχούσα. Αλλά μην ανησυχείτε. Όλα αυτά θα γίνουν με την υπόσχεση ότι πρόκειται για μια πολύ μικρή παρένθεση προκειμένου η χώρα να σταθεί στα πόδια της και να απολαύσει ξανά την ένταξή της στο μυθικό ευρώ, που μόλις πρόσφατα ένας από τους πιο μεγάλους κερδοσκόπους νομισμάτων διεθνώς, ο Τζορτζ Σόρος, χαρακτήρισε ως φούσκα!