Από το Σύνταγμα στην ΕΡΤ: Θεοί και Δαίμονες μιας διετίας

του Λεωνίδα Χ. Αποσκίτη*

Υπάρχει μια σκηνή σε μια παλιά ταινία του Όρσον Ουέλλες (Mr. Arkadin, 1956) όπου ένας άνθρωπος περιπλανιέται σε μια ξένη πολιτεία και τα βήματά του τον οδηγούν στο νεκροταφείο της. Χαζεύοντας τα άγνωστα ονόματα πάνω στους τάφους, γρήγορα το μάτι του επικεντρώνεται στις χρονολογίες που τον αναστατώνουν. Διαπιστώνει με φρίκη ότι όλες οι ζωές των πεθαμένων ήταν πολύ σύντομες. Τρέχοντας στον ηλικιωμένο επιστάτη του νεκροταφείου, τον ρωτάει με απορία: «Καλά, τι συμβαίνει εδώ; Όλοι ζουν τόσο λίγο στον τόπο σας;».

Αυτός, κουνώντας το κεφάλι του με κατανόηση, του απαντάει:

«Ξέρετε, εδώ δεν γράφουμε πάνω στους τάφους τις χρονολογίες γέννησης και θανάτου, αλλά τον χρόνο που διαρκεί μια φιλία…».

Φαίνεται πως ανάλογη βιωσιμότητα με τις φιλίες αυτής της ιστορίας έχουν, και θα συνεχίσουν να έχουν, οι κυβερνητικές συνεργασίες των τροϊκανών δωσιλόγων στην Ελλάδα του μνημονίου.

Τα πλάνα των επικυρίαρχων έχουν επιμελώς προσέξει να αποφύγουν κάθε «στραβοτιμονιά» που θα μπορούσε να κάνει οποιοδήποτε κυβερνητικό φερέφωνό τους αν ξαφνικά ένοιωθε κάπως πιο αυτοδύναμος και πιο ισχυρός. Έτσι, ίσως αποφάσιζε να γίνει λιγότερο αναίσθητος απέναντι στην κοινωνική οργή και να σηκώσει περισσότερο το μπόϊ του μπροστά τους, θέτοντας εν κινδύνω τον μηχανισμό λεηλασίας της χώρας, που έχει ενεργοποιηθεί από το 2010.

Επειδή, όμως, ισχύει σε κάθε εποχή το γνωστό …την προδοσία πολλοί αγάπησαν, τον προδότη ουδείς, γι’ αυτό τα τοκογλυφικά αφεντικά φροντίζουν ούτως ώστε οι ντόπιοι μνημονιακοί κουΐσλινγκ τους να αλληλοεξουδετερώνονται με οριακές πολυκομματικές πλειοψηφίες μικρής πνοής και «τεχνοκρατικά» (βλ. Παπαδήμο) διαλείμματα. Έτσι, κερδίζουν χρόνο για να περάσουν τις απαραίτητες «μεταρρυθμίσεις» που μετατρέπουν σταθερά την χώρα σε αποικία χρέους του 21^ο αιώνα, εφαρμόζοντας την κατάλληλη κοινωνική μηχανική της συμπίεσης-αποσυμπίεσης για να αποφευχθεί, ή τουλάχιστον να μετατεθεί για αργότερα, η επικείμενη λαϊκή εξέγερση.

Μέσα σ’ αυτά τα πλαίσια, ο κάθε «Αντωνάκης», πρωθυπουργεύων υπάλληλος, δεν έχει περιθώρια ούτε να διανοηθεί καν ότι μπορεί να εκβιάσει τους ξένους επικυρίαρχους, έχοντας κατά νου μια διευρυμένη «πατριωτική» Πολ.Αν. στην θέση της αναξιόπιστης πια Ν.Δ. όπου αισθάνεται ασφυκτική την συνύπαρξη με την Ντόρα, τον Αβραμόπουλο και τον Κυριάκο.

Αυτή είναι η πραγματικότητα που δεν υπολόγισε ο Έλληνας πρωθυπουργός όταν έριξε την ζαριά της ΕΡΤ –κάτι ανάλογο έπαθε και ο ψευτο-Σουλτάνος της αντίπερα όχθης του Αιγαίου- ότι δηλαδή, όταν έχεις αποφοιτήσει από την διεθνή Σχολή της Υποταγής με άριστα, όταν έχεις δώσει «γη και ύδωρ», δεν μπορείς να προσδοκάς τίποτα περισσότερο από το να βρεις μια θέση στο ελικόπτερο για να σωθείς όταν ξεσηκωθεί ο λαός, ή να περιμένεις την στιγμή που θα σε πετάξουν σαν «στυμμένη λεμονόκουπα» οι Αμερικανογερμανοί εντολοδότες σου.

Η «αλλοπρόσαλλη» συμπεριφορά του λαού: επιμένει, υπομένει και απέχει

Σε αυτό το κλίμα, το κλείσιμο της ΕΡΤ από την κυβέρνηση ξαναζωντάνεψε όλους τους δαίμονες της πολιτικής μας ιστορίας και του λαϊκού κινήματος που αναπτύχθηκε μετά το ξέσπασμα της κρίσης: πολυδιάσπαση, ασυνεννοησία, ανυπαρξία στρατηγικής, ξέπνοες τακτικές, ελλοχεύων εργατοπατερισμός. Και, συγχρόνως, σηματοδότησε το τέλος εποχής για το success story της επικοινωνιακής πολιτικής Σαμαρά, που είχε ήδη φανεί με τα αδιέξοδα των «ιδιωτικοποιήσεων» και την μεγάλη υστέρηση εσόδων. Η προσωρινή παράταση που πήρε η νέα δικομματική συγκυβέρνηση οφείλεται στην απαίτηση της Μέρκελ για μια αδιατάρακτη πορεία μέχρι τις γερμανικές εκλογές.

Είναι γεγονός ότι, από τις πρώτες στιγμές που ανακοινώθηκε η αλαζονική απόφαση, ένα μεγάλο πλήθος κόσμου έτρεξε να συμπαρασταθεί στους εργαζόμενους της ΕΡΤ, αλλά και να προασπίσει το κτίριο από ενδεχόμενη εισβολή των ΜΑΤ που συζητιόταν.

Οι πρώτες βραδιές αποτύπωσαν αρκετές από τις αρετές της αγωνιστικής παράδοσης του λαού μας: ένα ενωτικό πνεύμα (είδαμε ακόμα και το ΠΑΜΕ να μένει), αγωνιστική διάθεση, τραγούδια επαναστατικά, κοινά συνθήματα για την ανατροπή. Το πρόγραμμα των εργαζομένων της ΕΡΤ και των μουσικών συνόλων ανέδειξε την πατριωτική διάσταση της αντίστασης, καθώς η ΕΡΤ, για το μεγαλύτερο κομμάτι του ελληνικού λαού, είναι ταυτισμένη με την παράδοση, με τον ελληνικό πολιτισμό, με την ύπαρξη του ίδιου του νεοελληνικού έθνους-κράτους, που σήμερα καταστρέφεται και απειλείται με συρρίκνωση. Αποκορύφωμα της συναισθηματικής και πατριωτικής φόρτισης ήταν η στιγμή που παίχτηκε ο εθνικός ύμνος από την «δακρυσμένη ορχήστρα» και τραγουδήθηκε με συγκίνηση από τους συγκεντρωμένους που την ακολουθούσαν.

Αυτά ήταν που δεν υπολόγιζε, ίσως, η κυβέρνηση, ή κάποιοι ήθελαν να τα προκαλέσουν για να πάνε σε μια σύγκρουση που νόμιζαν ότι μπορούν να την διαχειριστούν τονίζοντας την αρνητική πλευρά της εικόνας της ΕΡΤ στον λαό (λαμόγια, χρυσοπληρωμένοι, πολυθεσίτες κλπ) και εξαργυρώνοντάς το εκλογικά.

Έως εδώ, όλα έδειχναν καλά και υπήρχε μια ατμόσφαιρα αποφασιστικής αναμονής για τις εξελίξεις.

Όλα αυτά, όμως, ξεφούσκωσαν και οι διαθέσεις μεταβλήθηκαν προς το χειρότερο όταν, μετά το πρώτο σαββατοκύριακο, άρχισαν οι κυβερνητικές υποχωρήσεις στον αριθμό των απολύσεων, οι συνδικαλιστικές κωλοτούμπες και οι συνδιαλλαγές.

Ο κόσμος άρχισε να ξαναβλέπει την αρνητική εικόνα των γνωστών τηλεπαρουσιαστών στις οθόνες, να θυμάται τον ρόλο τους στην ενοχοποίηση των λαϊκών στρωμάτων για να περάσει το μνημόνιο, να εξοργίζεται με την πασαρέλα επωνύμων, που ήταν σταμπαρισμένοι μνημονιακοί, από το πρόγραμμα της «υπό κατάληψη» ΕΡΤ.

Παράλληλα, άρχισαν να εμφανίζονται γνωστά «βαποράκια» της Ιπποκράτους και της Ρηγίλλης φέρνοντας «μπιλιετάκια» για τους «δικούς» τους ανθρώπους στο κτίριο της Αγ. Παρασκευής με υποσχέσεις σίγουρης πρόσληψης στο νέο φορέα, προσπαθώντας να σπάσουν την κατάληψη.

Γρήγορα άρχισαν οι διχογνωμίες και οι συγκρούσεις, ακόμα και ανάμεσα στους εργαζόμενους, οι οποίες διαδόθηκαν αμέσως σε όσους παρέμεναν στο προαύλιο, με αποτέλεσμα κάποια κινήματα να διαχωρίσουν την θέση τους και ο κόσμος να αραιώσει.

Τα πράγματα δείχνουν ότι χάθηκε μια ευκαιρία να γιγαντωθεί το κίνημα αντίστασης, παρ’ όλο που έγινε ένα βήμα μπρος με το στραπάτσο της προσπάθειας εκφασισμού από την κυρίαρχη ομάδα της προηγούμενης κυβέρνησης και τις εμπειρίες που κερδήθηκαν. Όλα, όμως, μπορούν να αλλάξουν αν η ΕΡΤ αντέξει σαν χώρος συσπείρωσης και οι εργαζόμενοι κρατήσουν πιο μαχητική στάση, πολιτικοποιώντας περισσότερο τον αγώνα τους.

Τα πάντα είναι ανοικτά πλέον μπροστά σε μια κυβέρνηση μικρής διάρκειας, εντελώς ανίκανης να διαχειριστεί και τον λίγο χρόνο που της δίνεται.

Οι αιτίες που εκφυλίζουν τις κοινωνικές αντιστάσεις

Η «μίνι εξέγερση» της ΕΡΤ, δύο χρόνια μετά τα γεγονότα του Συντάγματος, καταγραμμένα πλέον ως ένα νέο ορόσημο στην αντιστασιακή ιστορία του λαού μας, και τρία χρόνια μετά την εισβολή της τρόϊκας στην χώρα μας, μας οδηγούν σε κάποια συμπεράσματα.

- Ένα μεγάλο τμήμα του λαού έχει δείξει ότι, σε μεγάλο βαθμό, ξεπέρασε το αρχικό σοκ, έχει αποβάλει τον «ιό» της ενοχοποίησης που του φύτευαν επίμονα τα ΜΜΕ από την αρχή και επιμένει να αντιστέκεται όταν του δίνεται η κατάλληλη ευκαιρία. Σίγουρα, σ’ αυτό το κοινωνικό μπλοκ την μεγαλύτερη μερίδα συμμετοχής και τα πιο γρήγορα αντανακλαστικά τα έχουν όσοι ανήκουν στα κόμματα της αριστεράς και στα νέα κινήματα που έχουν δημιουργηθεί από τις πλατείες. Υπάρχει, όμως, και ένα αξιοσημείωτο κομμάτι μεσαίων και λαϊκών στρωμάτων με προέλευση από τα καθεστωτικά κόμματα (ΠΑΣΟΚ, ΝΔ), ή πρώην απολίτικοι, που πλέον κινητοποιείται σε τακτική βάση. Αυτό είναι το κέρδος του Συντάγματος.

- Η ΕΡΤ, αν και είχε όλες τις προϋποθέσεις για να γίνει «φρούριο» της αντίστασης, έχασε τον δρόμο γιατί για άλλη μια φορά οι εργαζόμενοι και οι συνδικαλιστές δεν μπόρεσαν να ξεπεράσουν τα συντεχνιακά συνθήματα και να προβάλουν τοκεντρικό πολιτικό αίτημα: την πτώση της κυβέρνησης, την ανατροπή των μνημονίων, την τιμωρία των ενόχων της ουσιαστικής χρεωκοπίας και τη νέα πολιτειακή πορεία για την χώρα (εθνοσυνέλευση, πραγματική δημοκρατία κλπ). Το ίδιο έγινε και στις προηγούμενες μεγάλες απεργίες του μετρό, των ναυτεργατών, των εκπαιδευτικών και των άλλων κλάδων και, όσο αυτό θα γίνεται, οι λαϊκές κινητοποιήσεις θα αποτυγχάνουν υπονομευμένες είτε από τους εγκάθετους της βίας είτε από τους επαγγελματίες εργατοπατέρες.

- Η αρχική φάση του αντιμνημονιακού κινήματος, όπου ο λαός έπρεπε να αποτρέψει την εφαρμογή των μέτρων και την κατοχή της χώρας, έχει λήξει χωρίς τα επιθυμητά αποτελέσματα. Η μετατροπή της χώρας σε κατοχική επαρχία των γερμανικών και άλλων τοκογλυφικών συμφερόντων είναι ένας εφιάλτης που ήδη βιώνουμε όλοι μας. Σ’ εκείνη την φάση (Απρίλιος 2010 – Νοέμβριος 2012), όπου πέρασαν όλες οι δανειακές συμβάσεις και οι όροι που καθορίζουν πλέον την ζωή μας, όσοι μπήκαν μπροστά έπρεπε να τονώσουν το ευτελισμένο φρόνημα του λαού μετά από τόσα χρόνια κοσμοπολιτισμού, εθνομηδενισμού, αποπολιτικοποίησης και συλλογικής ενοχής.

Αναγκάστηκαν, λοιπόν, και καλά έκαναν, να υψώσουν τους τόνους της εξεγερσιακής ρητορείας, δίνοντας μια δραματική εικόνα του στυλ «ή τώρα ή ποτέ» για την μάχη που ερχόταν.

Απέναντί τους, όμως, ήταν μια κοινωνία κουρασμένη, γερασμένη και αποπροσανατολισμένη και, πάνω απ’ όλα, καχύποπτη σε κάθε πολιτικό κάλεσμα μετά τις απανωτές διαψεύσεις της μεταπολιτευτικής περιόδου.

Η κοινωνία έχει γυρίσει οριστικά την πλάτη σε όσους συμπεριφέρονται ως οι μοναδικοί «σωτήρες» που έχουν την μαγική συνταγή.

Στη νέα ιστορική περίοδο που μπαίνει η πατρίδα μας, με δεδομένα όλα τα δεινά και τα δεσμά που έχουν ενσκήψει, χρειάζεται άλλη διαχείριση του πολιτικού λόγου, νέες στρατηγικές, ολοκληρωμένο πολιτικό πρόγραμμα αντίστασης, μέγιστη δυνατή συσπείρωση των κοινωνικών στρωμάτων που πλήττονται.

- Ο λαός κουράστηκε να βλέπει το πολύχρωμο «τσίρκο» της αριστεράς να ανεμίζει τις σημαίες, τα πανώ και τα λάβαρά του, πίσω από τα οποία, τις περισσότερες φορές, κρύβονται αποστεωμένα ολιγάριθμα γκρουπούσκουλα, σαν ένδειξη μιας προϊούσας πολυδιάσπασης και ασυνεννοησίας χωρίς ρεαλιστικούς λόγους. Ελάχιστες ελληνικές σημαίες ανέμιζαν στην ΕΡΤ και αυτές μόνο από μέλη του ΕΠΑΜ που ήταν εκεί.

Οι πολίτες οραματίζονται μια πανεθνική, απελευθερωτική αντίσταση με ομόνοια και πατριωτικό περιεχόμενο που θα τους ενώσει και θα τους βγάλει στους δρόμους για έναν μεγάλο σκοπό.

Και όσο αυτό δεν γίνεται αισθητό, θα είναι επιφυλακτικοί ή θα απέχουν εντελώς. Οι Έλληνες βαρέθηκαν να βλέπουν φθαρμένα σύμβολα και πρόσωπα, να ακούν ξύλινο πολιτικό λόγο, να υφίστανται όλα τα ξενόφερτα προϊόντα της ιδεολογικής παρακμής που αρχίζει από την ευρω-ατλαντική δεξιά μέχρι την «πολιτικά ορθή» αριστερά.

Το χειρότερο είναι ότι αυτά τα νοσηρά φαινόμενα, που υπονομεύουν κάθε προσπάθεια ανάτασης, έχουν εμφανιστεί και στα νέα κινήματα που ήταν αρκετά ελπιδοφόρα. Η πολιτική υποκουλτούρα και ο πολιτικαντισμός της πασοκικής περιόδους κινείται, δυστυχώς, διαβρωτικά σαν ιδεολογικό «πλαγκτόν» προς τον αντιστασιακό χώρο, ρυπαίνοντας κυρίως τον αντιμνημονιακό ΣΥΡΙΖΑ κατά την μετεξέλιξή του σε ενιαίο κόμμα.

- Για να ξεπεράσουμε τους δαίμονες της διάσπασης, της ήττας και του διχασμού, που μας κατατρέχουν, πρέπει να δουλέψουμε με καινούργια όπλα και άφθαρτα υλικά, απόλυτα αποφασισμένοι και αλύγιστοι, προς το όραμα μιας νέας, ριζικά μετασχηματισμένης ελληνικής κοινωνίας. Το μοντέλο που θα κληθεί να επιλέξει ο ελληνικός λαός θα πρέπει να του προσφέρει λύσεις υπαρκτές, τακτικές ρεαλιστικές και συμμαχίες σταθερές και ασφαλείς για να υλοποιηθεί.

Πρώτη προϋπόθεση γι’ αυτό, μια μεγάλη πολιτιστική αφύπνιση και αντίσταση στην κυρίαρχη κουλτούρα της χρηματοπιστωτικής Αυτοκρατορίας, καθώς και του σχεδίου της για την έσχατη παγκόσμια κυριαρχία. Μόνο έτσι ο μεγάλος Απαυδημός, η ψυχική κούραση του ελληνικού λαού εξ αιτίας της ζοφερής πραγματικότητας, θα αντιστραφεί σε μια μεγάλη Αναγέννηση, που θα οδηγήσει ασφαλώς στην λεωφόρο της πολιτικής αυθυπαρξίας και εθνικής ανεξαρτησίας. Έτσι, απέναντι στον κίνδυνο των νέων «Βησιγότθων», που έρχονται να βανδαλίσουν και να βεβηλώσουν τον τόπο μας, θα μπορέσουμε να αντιτάξουμε τα λόγια από το ομώνυμο ποίημα του Μιχάλη Κατσαρού:

Μην τους φοβηθείτε… «είναι κάτι ακίνητα μαζεμένα υποκείμενα που παριστάνουν τους επιδρομείς»!

*[Από το Hellenic Nexus, τ.76, Ιούλιος 2013]