Oι προσεταιρισμένοι, η τεχνοκρατία και οι ευρωπαϊστές

Επέτειος για την 3η Σεπτέμβρη και τις αρχές της στο ξεκίνημα της εβδομάδας και το «Ποντίκι», με αφορμή αυτή την επέτειο, δημοσιεύει τα βασικά σημεία από ένα άρθρο του ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ, Ανδρέα Παπανδρέου, που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Εξόρμηση» στις 18 Μαρτίου 1977, λίγους μήνες πριν από τις εκλογές του Νοεμβρίου και ενώ το ΠΑΣΟΚ έχει αρχίσει να αποκτά τη δυναμική του και ο ελληνικός λαός έχει αρχίσει να το αγκαλιάζει. Σ’ αυτό το άρθρο με τον τίτλο «Η Εθνική Ανεξαρτησία βασικός στόχος», ο Ανδρέας, βαθύς γνώστης της διεθνούς πολιτικής σκηνής, θιασώτης της διαλεκτικής και του μαρξισμού ως εργαλείου ανάλυσης, 35 χρόνια πριν, εξηγεί – με εκπληκτική ομολογουμένως ακρίβεια – αρκετά από αυτά που συμβαίνουν σήμερα σε ό,τι αφορά την πορεία της χώρας (πολιτικοοικονομικές εξελίξεις αλλά και πρόσωπα).

Στο άρθρο του αυτό, ο Ανδρέας Παπανδρέου, στη γλώσσα της εποχής λίγο μετά τη μεταπολίτευση, μιλάει για τα κέντρα του καπιταλισμού, τη διάβρωση που θα επιχειρηθεί στη χώρα, τους προσεταιρισμένους Έλληνες, τους τεχνοκράτες, τους ευρωπαϊστές, τη δημιουργία της Ευρώπης των δύο ταχυτήτων (Βορρά - Νότου), τη διάβρωση στην παιδεία, την πολιτιστική διείσδυση, την επιβολή τύπου διαβίωσης αλλά και για τον ρόλο των ΜΜΕ.

Τα βασικά σημεία του άρθρου αυτού είναι:

Ο «διεθνισμός» του καπιταλι­σμού με την προοδευτική εν­σωμάτωση της παραγωγικής διαδικασίας σε παγκόσμια κλίμακα στα πλαίσια των πολυεθνικών εταιριών, ο «διεθνισμός» της Δύσης, γίνεται ολοέ­να και περισσότερο σύμμαχος του πα­γκόσμιου καπιταλισμού.

Θεσμοί όπως το Διεθνές Νομισματι­κό Ταμείο, η Διεθνής Τράπεζα, η Ευρω­παϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, η ΕΟΚ και ο ΟΟΣΑ, προωθούν τον «διεθνισμό» του μονοπωλιακού καπιταλισμού - αποτε­λούν δηλαδή φαινόμενα της ιμπεριαλι­στικής φάσης του καπιταλισμού.

Χαρακτηριστικά της εξάρτησης σ’ αυτή τη νέα μορφή, τα βασικά χαρα­κτηριστικά της επίσημης αποικιακής σχέσης εξαφανίζονται. Η πολιτεία μι­ας εξαρτημένης χώρας αποκτά όλα τα χαρακτηριστικά μιας τυπικά ανεξάρτη­της χώρας. Η εξάρτηση, όμως, η ουσι­αστική εξάρτηση, προωθείται σ’ όλους τους τομείς της κοινωνικοοικονομικής δομής: τον οικονομικό (νομισματικό και πιστωτικό σύστημα, επενδύσεις, τεχνολογία, δομή εξωτερικού εμπο­ρίου, οικονομική και δημοσιονομική πολιτική), τον πολιτικο-στρατιωτικό (εθνική άμυνα, εσωτερική ασφάλεια, εξωτερική πολιτική, πολιτική απένα­ντι στον συνδικαλισμό και την τοπική αυτοδιοίκηση - και γενικότερα τη δο­μή της πολιτείας) και τον κοινωνικο-πολιτιστικό (παιδεία, νοοτροπία, ήθη και έθιμα, σύστημα προτιμήσεων για καταναλωτικά αγαθά και γενικότερα «τύπο διαβίωσης»).

Η διάβρωση

Δύο βασικά είναι οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται από τα μητροπολι­τικά κέντρα για την άσκηση ελέγχου επάνω σε δορυφορικά κράτη.

Πρώτο, η διάβρωση, δεύτερο, η σύ­ναψη διμερών συμφωνιών κι η ένταξη της χώρας σε στρατιωτικές ή οικονομι­κές συμμαχίες. Η διάβρωση είναι βέ­βαια το κλειδί. Αποβλέπει στην επισή­μανση προσώπων που παίζουν - ή με την κατάλληλη προώθηση θα παίξουν - σημαντικό ρόλο σε θέσεις - κλειδιά της πολιτικής ζωής του τόπου και ακο­λουθά ο προσεταιρισμός τους και η κα­τάλληλη εκπαίδευσή τους με στόχο την ένταξή τους (συνειδητά ή όχι) στους μηχανισμούς ελέγχου.

Παράλληλα, η ντόπια αστική τάξη, υποτελής, δορυφορική και διαβρωμέ­νη από το πολυεθνικό μονοπωλιακό κε­φάλαιο, όσες αντιδικίες κι αν έχει μαζί του, στα κρίσιμα θέματα θα μιλήσει με τη «φωνή του κυρίου της».

Οι «προσεταιρισμένοι»

Βέβαια θα ήταν λάθος να νομιστεί ότι οι «προσεταιρισμένοι» Έλληνες εί­ναι πράκτορες. Αυτή είναι άλλη υπόθε­ση που δεν απαιτεί βαθύτερη ανάλυση παρά την αναμφίβολη πρακτική της ση­μασία. Οι «προσεταιρισμένοι» Έλληνες έχουν «πεισθεί» ότι το εθνικό μας συμ­φέρον ταυτίζεται με την πολιτική του μητροπολιτικού κέντρου - δηλαδή των Η.Π.Α. ή του υποκατάστατού της, της Δυτικής Γερμανίας και γενικότερα της Δυτικής Ευρώπης. Οποιαδήποτε άλλη τοποθέτηση της Ελλάδας ή δεν είναι νοητή γι’ αυτούς σαν ρεαλιστική λύση ή αποτελεί εθνικά ύποπτη υπόθεση. Η δημιουργία ενός τέτοιου κλίματος, μι­ας τέτοιας κυρίαρχης ιδεολογίας, είναι απαραίτητος όρος για τη διάβρωση τό­σο των πολιτικών φορέων της περιθω­ριακής χώρας όσο και των κρατικών λειτουργών της.

Στην Ελλάδα ο εμφύλιος πόλεμος και ο απόηχός του πρόσφερε το απαραίτητο υπόβαθρο για τη διαμόρφωση της «ραγιάδικης» νοοτροπίας που χαρακτη­ρίζει την ηγέτιδα τάξη της χώρας μας και προλείανε το έδαφος για την απο­τελεσματική διάβρωση των πολιτικών φορέων και των κρατικών λειτουργών. Η «αντικειμενικότητα» θα αντικαταστή­σει την «εθνικοφροσύνη» .

Η τεχνοκρατία

Μέχρι τώρα στην Ελλάδα ο μηχανι­σμός επιλογής (σ.σ.: προσώπων) λει­τουργούσε με βάση την «εθνικοφροσύνη»… Με τη «λήθη» του παρελθόντος – όταν έρθει η ώρα – και με την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ – εφ’ όσον πραγ­ματοποιηθεί – η «εθνικοφροσύνη» θα αντικατασταθεί σιγά-σιγά από την τε­χνοκρατία. Στα πλαίσια εισαγμένων προτύπων από το εξωτερικό και τη δια­μόρφωση «αντικειμενικών» κριτηρίων τόσο για την επιλογή όσο και για την εκ-παίδευσή τους, θα προωθηθεί η στελέ­χωση του κράτους από «ευρωπαϊστές», Έλληνες που με τη νοοτροπία τους και με τη μέθοδο δουλειάς που διδαχτήκανε, θα κρίνουν κάθε θέμα με βάση το συμφέρον του ευρύτερου χώρου στον οποίο «ανήκει» η Ελλάδα, το συμφέρον δηλαδή της Δύσης κι όχι με κριτήρια «τοπικιστικά», δηλαδή ελληνικά.

Βορράς - Νότος

Ήδη στην ΕΟΚ μιλούν καθαρά πια για την Ευρώπη των «δύο ταχυτήτων», αναγνωρίζοντας την πόλωση ανάμε­σα στο αναπτυξιακό πρότυπο των ανα­πτυγμένων χωρών του Βορρά κι αυτό των «αναπτυσσομένων» χωρών της νότιας Ευρώπης. […] Οι θεσμικές δια­φορές ανάμεσα στις αναπτυγμένες και τις «αναπτυσσόμενες» χώρες της Ευ­ρώπης δεν πρόκειται να εξαφανισθούν στα πλαίσια της ΕΟΚ. […] Σε περιόδους έξαρσης της αντίθεσης ανάμεσα στην πορεία που χαράζει το εξαρτημένο κράτος και την «κοινή γνώμη», η λύση βρίσκεται στην αναστολή των δημο­κρατικών διαδικασιών, στην απροκάλυ­πτη δικτατορία.

Τα ΜΜΕ

Μακροπρόθεσμα, μια τέτοια λύση εγκυμονεί τεράστιους κινδύνους για το σύστημα. Οδηγεί στην πόλωση και την ανοιχτή κοινωνική σύγκρουση. Είναι γι’ αυτό απαραίτητο να διαμορφωθεί κα­τάλληλα η «κοινή γνώμη». Κι αποφα­σιστικό ρόλο καλούνται να παίξουν σ’ αυτόν τον τομέα τα μαζικά μέσα ενη­μέρωσης – που βρίσκονται πάντα κάτω απ’ τον ασφυκτικό έλεγχο του εξαρτη­μένου κράτους.

Η πολιτιστική διείσδυση

Πέρα όμως απ’ τα μαζικά μέσα ενη­μέρωσης, προωθείται κι η πολιτιστική διείσδυση που συνδέεται άμεσα με την προσπάθεια να αποκοπεί ο λαός, κι ιδι­αίτερα η νέα γενιά, απ’ τις πολιτιστικές του ρίζες, από την ιστορία του. Η πολιτι­στική διείσδυση έχει σαν συνέπεια την κατανάλωση των προϊόντων των πολυε­θνικών που κατακλύζουν την αγορά.

Η Παιδεία

Αλλά πέραν απ’ τους μηχανισμούς επιλογής κρατικών λειτουργών, απώτε­ρος αλλά κρίσιμος στόχος ελέγχου από τα μητροπολιτικά κέντρα, είναι η Παι­δεία. Κι αυτό όχι μόνο για να διαμορ­φωθεί επαγγελματικά το εργατικό δυ­ναμικό σύμφωνα με τις απαιτήσεις των πολυεθνικών μονοπωλίων, αλλά και για να απολιτικοποιηθεί ο νεολαιίστικος χώρος στα πλαίσια μιας τεχνοκρατικής νοοτροπίας. Κι έτσι κλείνει ο κύκλος της εξάρτησης.

To Ποντίκι