Τα stress tests της πλάκας και η παραμύθα της σταθεροποίησης

Γελάνε και τα τσιμέντα στα «ντίλινγκ ρουμ» των οίκων του χρηματιστικού κεφάλαιου από τα αποτελέσματα των stress tests των ευρωπαϊκών τραπεζών, που ανακοινώθηκαν αργά το απόγευμα της Παρασκευής 23 Ιούλη. Το αναμενόμενο θρίλερ εξελίχτηκε σε φαρσοκωμωδία. Ηταν τόσο εμφανώς στημένα τα τεστ, που τα περνούσαν ακόμα και οι χρεοκοπημένες τράπεζες, όπως η γερμανική Hypo. Ετσι, κυριολεκτικά στο παραπέντε, προκειμένου να αποφύγουν το απόλυτο φιάσκο, έβαλαν και το «εξαιρετικά δυσμενές σενάριο», για να βρεθούν και μερικές τράπεζες που δεν το περνούν, όπως η ελληνική ΑΤΕ, η μόνη ελληνική τράπεζα που «κόπηκε» σ’ αυτό το τελευταίο τεστ. Αλλά και πάλι, με ένα αστείο για τα τραπεζικά δεδομένα ποσό αύξησης του μετοχικού της κεφάλαιου (μόλις 242,6 εκατ. ευρώ), η ΑΤΕ μπορεί να γίνει… υγιής, γεγονός που έσπευσε να προαναγγείλει ο υπουργός Οικονομικών Γ. Παπακωνσταντίνου, με δήλωση σύμφωνα με την οποία το ελληνικό Δημόσιο είναι πρόθυμο να συνεισφέρει κατά το ποσοστό του στην αύξηση μετοχικού κεφάλαιου που θα αποφασίσει το ΔΣ της ΑΤΕ (δηλαδή η κυβέρνηση).

Τα κοράκια του αγγλοσαξονικού χρηματοπιστωτικού συστήματος δεν περιορίστηκαν μόνο σε καυστικά σχόλια για τη «σημαδεμένη τράπουλα» με την οποία έγιναν τα stress tests. Στο Bloomberg, για παράδειγμα, διέρρευσε έγγραφο της ΕΚΤ, σύμφωνα με το οποίο το «εξαιρετικά δυσμενές σενάριο», που υποτίθεται ότι προέβλεπε την κατάρρευση κάποιου συστήματος κρατικού χρέους (της Ελλάδας, φυσικά) προέβλεπε μόνο 23% μείωση της ονομαστικής αξίας των ομολόγων. Ούτε καν 50%, για το οποίο μιλούσαν στο παρελθόν παράγοντες της ΕΕ, όπως ο γερμανός υπουργός Οικονομικών Β. Σόιμπλε. Ετσι, οι γερμανικές, γαλλικές και ισπανικές τράπεζες, που κατέχουν περισσότερο από το 75% του ελληνικού χρέους, πέρασαν εύκολα και το «δύσκολο τεστ», ενώ «κόπηκαν» μόνο οι τράπεζες που ήταν κανονισμένο να «κοπούν».

Αποκαλύφτηκε ακόμα και ο τρόπος με τον οποίο όλες οι τράπεζες πέρασαν το «δύσκολο τεστ», το οποίο δεν θα περνούσαν παρά το ευνοϊκό σενάριο που έθεσε η ΕΚΤ. Πήραν το μεγαλύτερο όγκο κρατικών ομολόγων υψηλού κινδύνου (π.χ. ελληνικά ομόλογα) και τα πέρασαν στα χαρτοφυλάκια διακράτησης μέχρι τη λήξη, με αποτέλεσμα να είναι μηδενική η επίπτωση από μια μεγάλη πτώση της τιμής αυτών των ομολόγων στις χρηματιστηριακές αγορές. Αφού υποτίθεται ότι κρατούν τα ομόλογα για να τα εισπράξουν στη λήξη τους (πράγμα που καμία τράπεζα στον κόσμο δεν κάνει), τους είναι αδιάφορα τα σκαμπανεβάσματα στις «αγορές»!

Από τους ίδιους «οικονομικούς παρατηρητές» δεν διέφυγε επίσης το γεγονός, ότι η Bank of Ireland πέρασε τα τεστ, αλλά ανακοίνωσε ότι θα αυξήσει την κεφαλαιακή της βάση κατά 2 δισ. ευρώ! Στην ηλεκτρονική σελίδα των Financial Times έγινε επίσης πρώτη είδηση το γεγονός ότι η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας, με μια αιφνιδιαστική κίνηση ενίσχυσε την κεφαλαιακή της βάση με την έκδοση ομολόγων μειωμένης εξασφάλισης ύψους 450 εκατ. ευρώ, τα οποία προαγοράστηκαν μέσα σε τέσσερις μέρες. Αν μη τι άλλο, τέτοιες κινήσεις δείχνουν ότι η κινητικότητα στην ευρωπαϊκή τραπεζική αγορά μόλις αρχίζει. Η πραγματική κινητικότητα δεν έχει καμιά σχέση με τη φάρσα των stress tests, αλλά γίνεται με κριτήρια την πραγματική οικονομική κατάσταση των τραπεζών, τη διάρθρωση των χαρτοφυλακίων τους, το άνοιγμά τους σε «επικίνδυνα προϊόντα» και τις προοπτικές που διανοίγονται για κάθε τράπεζα. Οσοι αισθάνονται αδύναμοι σπεύδουν από τώρα ν’ αρχίσουν το παζάρι για τη συγχώνευσή τους με κάποιον ισχυρό, ο οποίος φυσικά θα επιβάλει τους όρους του.

Γιατί τότε έγιναν τα stress tests, αφού οι «αγορές» δεν ξεγελάστηκαν και δεν υπήρχε περίπτωση να ξεγελαστούν; Εκτός από τους κατόχους χρηματιστικού κεφάλαιου, υπάρχουν και οι μικροκαταθέτες. Ο καθένας τους δεν σημαίνει τίποτα από οικονομική άποψη, όλοι μαζί όμως συγκροτούν μια κρίσιμη μάζα που με τις καταθέσεις της στηρίζει τη ρευστότητα του τραπεζικού συστήματος. Αυτών οι ανησυχίες έπρεπε να κατασιγαστούν, για να σταματήσουν να κρύβουν τα λεφτά κάτω από το στρώμα ή σε τραπεζικές θυρίδες ή να τα διακινούν από χώρα σε χώρα (μαντεύοντας ποια έχει τις λιγότερες πιθανότητες να τεθεί σε καθεστώς χρεοκοπίας), στερώντας έτσι τις τράπεζες από τη ρευστότητα που έχουν ανάγκη και αναγκάζοντας τα μεν κράτη να στηρίζουν τις τράπεζες με εγγυήσεις, τη δε ΕΚΤ να στοιβάζει στο θησαυροφυλάκιό της ομόλογα αμφίβολης φερεγγυότητας, που ήδη συνιστούν μια βόμβα στα θεμέλια του ευρώ.

Στη σελίδα 9 γράφουμε αναλυτικά για τις νέες εγγυήσεις που χορήγησε στις ελληνικές τράπεζες η κυβέρνηση Παπανδρέου, προκειμένου να μπορέσουν να αντλήσουν ρευστότητα από την ΕΚΤ. Μια «λεπτομέρεια» που μένει κρυφή και δεν εμπόδισε τον Γ. Παπακωνσταντίνου να κάνει μια πανηγυρική δήλωση μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων των stress tests: «Το Υπουργείο Οικονομικών χαιρετίζει τα αποτελέσματα της άσκησης προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων (stress test), η οποία έγινε με κοινή μεθοδολογία σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενωσης και είχε ως στόχο την αξιολόγηση της αντοχής του τραπεζικού συστήματος σε πιθανή δυσμενή εξέλιξη των οικονομικών συνθηκών μέσα στο 2010 - 2011 […] Τα αποτελέσματα είναι θετικά και δείχνουν ότι το Ελληνικό τραπεζικό σύστημα μπορεί να ανταπεξέρχεται ακόμα και σε συνθήκες πολύ δυσκολότερες από τις σημερινές».

Η καπιταλιστική αγορά αντιμετώπισε αδιάφορα έως χλευαστικά τα stress tests. Ο γνωστός αναλυτής των Financial Times Βόλφγκανγκ Μουντσάου, αφού σημείωσε ότι τα τεστ σχεδιάστηκαν με κυνισμό για να παράγουν ένα προκαθορισμένο αποτέλεσμα, έφτυσε κατάμουτρα τους ιθύνοντες της ευρωζώνης: «Αν ελέγχαμε την ασφάλεια των αυτοκινήτων ή των παιδικών παιχνιδιών με την ίδια μέθοδο που έλεγξαν οι Ευρωπαίοι τις τράπεζες, θα καταλήγαμε στη φυλακή»! Και συνέχισε αποκαλύπτοντας τα βασικά τρικ που χρησιμοποίησε η ΕΚΤ. Ο χώρος δεν επιτρέπει την παράθεσή τους, πλην ενός, που έχει και ελληνική διάσταση. Στην κεφαλαιακή βάση των τραπεζών δεν περιλήφθηκαν μόνο τα δικά τους κεφάλαια, αλλά και οι κρατικές ενισχύσεις που υποτίθεται ότι πρέπει να επιστραφούν από τις τράπεζες. Για την Ελλάδα αυτή η διάσταση οδηγεί σε μια ενδιαφέρουσα αποκάλυψη. Οπως ανακοίνωσε η ΤτΕ, οι έξι ελληνικές τράπεζες που υποβλήθηκαν στα stress tests έχουν συνολική κεφαλαιακή βάση ύψους 3,3 δισ. ευρώ. Ομως, οι τράπεζες αυτές έχουν ενισχυθεί από το κράτος (πρώτος πυλώνας του «πακέτου» των 28 δισ. ευρώ) με 3,2 δισ. ευρώ! Ουσιαστικά, δηλαδή, η δική τους κεφαλαιακή βάση είναι σχεδόν μηδενική και λειτουργούν με κεφάλαια που τους έχει εκχωρήσει το κράτος. Είναι ιδιωτικές τράπεζες με κρατικά κεφάλαια!

Οι αναταράξεις θα είναι μεγάλες από εδώ και πέρα. Μετά τα stress tests η κυβέρνηση κέρδισε απλά λίγο χρόνο, μέχρι να δει πώς θα διαμορφωθεί το πανευρωπαϊκό παιχνίδι και ν’ αποφασίσει ποιο μοντέλο «αναδιάρθρωσης» θα επιλέξει για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα.

Πέτρος Γιώτης

Κόντρα