Ashes and Snow

Ashes and Snow λέγεται το αποτέλεσμα της 16χρονης προσωπικής και καλλιτεχνικής οδύσσειας του Gregory Colbert. Η έκθεση “Στάχτες και χιόνι”, ξεκίνησε το 2002 από τη Βενετία και συνεχίστηκε έως το 2008 στη Νέα Υόρκη, Σάντα Μόνικα, Τόκυο και Πόλη του Μεξικού. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη σε επισκεψιμότητα (σχεδόν 10 εκατομμύρια) έκθεση εν ζωή καλλιτέχνη στην ιστορία.

Ο Γκρέγκορι Κόλμπερτ μιλάει για το έργο του
Συνέντευξη στη Νινα – Μαρια Πασχαλιδου (29-03-08)

Είναι η ταπεινή του επιθυμία να ζήσει σε αρμονία με τη φύση αυτή που τον οδηγεί σε ωκεανούς να κολυμπάει με φάλαινες πενήντα τόνων χωρίς φιάλη οξυγόνου. Ηγείται σε αποστολές στην Ανταρκτική, παρέα με έναν στρατό από χορεύτριες και Ρώσους ναύτες για να φωτογραφίσει αυτοκρατορικούς πιγκουίνους. Στις εκστρατείες του παιδιά ιππεύουν κοιμισμένους ελέφαντες σε ακτές της Ινδίας και της Σρι Λάνκα. Από το 1992 και έπειτα ο Καναδός φωτογράφος Γκρέγκορι Κόλμπερτ έχει οδηγήσει 33 αποστολές στην Αιθιοπία, στη Ναμίμπια, στην Τόνγκα, στις Αζόρες, στην Ανταρκτική… με σκοπό να εξερευνήσει την αλληλεπίδραση ανάμεσα σε ζώα και ανθρώπους. Το έργο «Στάχτες και Χιόνι» είναι το τολμηρό εγχείρημα ενός καλλιτέχνη που ξεκίνησε την καριέρα του, σκηνοθετώντας ταινίες ντοκιμαντέρ για κοινωνικά θέματα. Στο κολέγιο εγκατέλειψε τις σπουδές του στον κινηματογράφο και τη λογοτεχνία «για να μελετήσει τη φύση» μέσα από ένα παράθυρο. Η έκθεση «Στάχτες και Χιόνι» έκανε την πρεμιέρα της στην προβλήτα του ποταμού Χάντσον της Νέας Υόρκης τον χειμώνα του 2006.

«Πρόκειται για μια διαδραστική εμπειρία, ένα άνοιγμα σε έναν κόσμο που ο θεατής κρίνεται ως άνθρωπος για τη συμπεριφορά του απέναντι στη φύση, απέναντι στα ζώα», θα πει ο καλλιτέχνης ο οποίος χρησιμοποίησε φωτογραφία και βίντεο για να πλάσει έναν μυθολογικό κόσμο και να ανοίξει ένα παράθυρο σε ένα παράλληλο σύμπαν όπου ο άνθρωπος δεν είναι πρωταγωνιστής. Ο Κόλμπερτ ο οποίος διατείνεται πως δάσκαλοι του είναι «οι ελέφαντες, τα πτηνά, οι Μπουσμέν, οι άνθρωποι των θάμνων της Αφρικής και οι καλόγεροι του Θιβέτ», ανήκει σε μια ομάδα καλλιτεχνών υπέρμαχων του περιβάλλοντος και των ζώων. Βασίζει την εικαστική του ταυτότητα στην ικανότητά του να διακρίνει πέρα από το είδωλο, να διεισδύσει στην ψυχή των μοντέλων του, όπως έπρατταν οι Αβορίγινες και οι Μάγια.

— Ηταν όνειρο ζωής για εσάς η έκθεση «Στάχτες και Χιόνι»;

— Ο πατέρας της μπέιμπι σίτερ μου ήταν ήταν ο αρχηγός της φυλής. Γνώριζα λοιπόν από μικρός ότι παλεύουμε διαρκώς μέσα στη δυτική πραγματικότητα απομακρυσμένοι από το φυσικό μας περιβάλλον. Οι Αβορίγινες ξέρετε εξερευνούσαν τα ίδια ερωτήματα με τις τοιχογραφίες τους, δίνοντας έμφαση στον εσωτερικό κόσμο των ζώων, σε έναν ονειρικό κόσμο. Νομίζω ότι οι άνθρωποι εξακολουθούν να επιθυμούν να έχουν αυτόν τον διάλογο, και στην ουσία έστω και άθελά τους δεν έπαψαν ποτέ να έχουν αυτόν τον διάλογο. Για να ξεκινήσουμε επιτέλους να ακούμε όλες τις φωνές όχι μόνο τις ανθρώπινες, αλλά και αυτές των ζώων, δηλαδή να πάψουμε να είμαστε ανθρωποκεντρικοί. Υπάρχει πλούτος σε αυτόν τον πλανήτη, και δεν έχει να κάνει με τον υλικό μας κόσμο.

— Πιστεύετε ότι θα ήμασταν πιο ευτυχισμένοι, πιο ικανοποιημένοι αν ήμασταν σε επαφή με τη φύση;

— Νομίζω πως ναι. Αν και η λέξη ευτυχία είναι μια παρεξηγημένη έννοια. Στη Νέα Υόρκη, όταν πρωτοάνοιξε το μουσείο είχαμε πάνω από 9.000 επισκέπτες κάθε Κυριακή. Το ξέρετε ότι το ρεκόρ επισκεπτών σε μουσείο σε ολόκληρη την Αμερική κατείχε μέχρι στιγμής το μουσείο Getty με μόλις 4.400 επισκέπτες. Ο μέσος αριθμός επισκεπτών στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στην Νέα Υόρκη είναι 1.100 με 1.200 επισκέπτες το Σαββατοκύριακο. Δεν μιλάμε μόνο για τέχνη λοιπόν. Μιλάμε για ένα κοινωνικό φαινόμενο; Ακόμη και οι μεγάλοι δημιουργοί, ο Ταρκόφσκι, ο Μπέργκμαν είναι ξεκάθαροι όσον αφορά τον έργο τους. Λένε: «Ειναι καθήκον μας να αγγίξουμε την ανθρώπινη καρδιά». Ναι, δεν μπορείς να έχεις διάλογο στα Αγγλικά ή στα Ελληνικά με έναν ουραγκοτάγκο. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει μη-λεκτική επικοινωνία. Εχουν πραγματοποιηθεί μελέτες που είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτικές.

Τα ζώα σε επιλέγουν

— Πώς επιλέξατε τα ζώα για τη φωτογράφιση;

— Δεν επιλέγεις εσύ τα ζώα, τα ζώα επιλέγουν εσένα. Απλά σε αφήνουν να πιστεύεις πως τα επιλέγεις εσύ. Δεν είμαι ζωολόγος. Ούτε προσπαθώ να απαντήσω σε επιστημονικά αινίγματα. Το Νομαδικό Μουσείο, το οποίο στεγάζει την έκθεση είναι ένα μέρος ονειροπόλησης, μια κοινοβιακή ρέμβη. Οι ελέφαντες, οι φάλαινες, οι ουραγκοτάγκοι κάνουν ένα ξόρκι. Πραγματικά πιστεύω ότι μέσα σε αυτό το μουσείο, μέσα από αυτή την εμπειρία ακούει κανείς το τραγούδι του σύμπαντος. Αλλά αν κάποιος είναι πολύ απασχολημένος ίσως να μην το ακούσει. Εδώ στο Λος Αντζελες οι άνθρωποι περνούν τον περισσότερο χρόνο τους κλεισμένοι μέσα σε ατσάλινες και γυάλινες κατασκευές. Από τη μια η δοξασμένη εξοχή και από την άλλη οι φυλακές που χτίζουμε. Ζούμε σε μια μεγάλη αντίθεση. Γι’ αυτό τον λόγο ήρθαν τόσοι να μας επισκεφθούν όταν ήμασταν στη Νέα Υόρκη. Ηρθαν κινηματογραφικές εταιρείες. Ηρθε και η Dreamworks, ο Σπίλπεργκ, η σύζυγός του. Προσπαθούσαν να καταλάβουν τι γίνεται.

— Είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι αυτές οι εικόνες δεν έχουν πειραχθεί με Photoshop…

— Ναι είναι, αλλά παράλληλα δεν είναι καταπληκτικό; Αυτό που με τόση πεποίθηση περιμένεις να είναι ψεύτικο είναι αληθινό. Στην πραγματικότητα σε ένα τέτοιο σκηνικό οι άνθρωποι φαντάζουν σαν ταξιδιώτες μέσα σε ένα νοητό σύμπαν. Το έργο «Στάχτες και Χιόνι» είναι μια μυθοπλασία. Είναι σαν να διαβάζεις ένα ποίημα του Ρίλκε. Το Metropolitan δεν μπορεί να φιλοξενήσει μια τέτοια έκθεση. Γι’ αυτό και δημιουργήθηκε το «Νομαδικό Μουσείο», το οποίο είναι ένα φορητό μουσείο. Κατασκευάστηκε από ατσάλι, ξύλο, πέτρα και χαρτί από τον εκπληκτικό Γιαπωνέζο αρχιτέκτονα Shigeru Ban. Το Νομαδικό Μουσείο είναι απόλυτα εναρμονισμένο με τη φύση.

— Τα μάτια των ανθρώπων στις φωτογραφίες είναι κλειστά. Γιατί;

— Ηθελα τα ζώα να κοιτάζουν κατάματα τον θεατή. Στην τέχνη γενικότερα έχουμε δει πλήθος θλιμμένων ανθρώπινων ματιών. Συνήθως σε μια φωτογραφία επικεντρωνόμαστε στους ανθρώπους. Τα κλειστά μάτια των ανθρώπων δείχνουν μια σεμνότητα, έναν σεβασμό απέναντι στη φύση. Μια ευθύνη για όλα όσα έχουν συμβεί. Χωρίς καμία έπαρση.

— Πιστεύετε ότι η φύση εντέλει θα μας εκδικηθεί;

— Η φύση δεν εκδικείται. Απαντάει. Ως πλανήτης είτε θα λάβουμε μέτρα είτε όχι. Το «Ashes and Snow» προσθέτει απλά το λιθαράκι του σε μια ανατρέψιμη διαδικασία. Ο καθένας μας μπορεί να συνεισφέρει κάτι στη σωτηρία του πλανήτη μας. Ισως αυτό ακούγεται ουτοπικό, ιδεαλιστικό. Η τέχνη ξέρετε έχει πολλούς σκοπούς. Να γράψει ιστορία, να εκπαιδεύσει, αλλά και να λειτουργήσει θεραπευτικά. Το εκκρεμές κινείται σε δύο κατευθύνσεις. Αν η τέχνη αποτελεί μέσο για να θρέψουμε τον ναρκισσισμό μας τότε είναι μάταιη.

* Η έκθεση «Ashes and Snow» και το Νομαδικό Μουσείο φιλοξενούνται στην ιστορική Zocalo της Πόλης του Μεξικού, όπου θα παραμείνουν έως την 21η Απριλίου του 2008. Στη συνέχεια η έκθεση θα ταξιδέψει στο Πεκίνο, στο Σαν Φρανσίσκο, στο Βατικανό και στο Παρίσι. To 10% των εσόδων πηγαίνει στο «Ιδρυμα Ιπτάμενων Ελεφάντων», www.flyingelephants.org

..

Αφιερώστε μια ώρα να ζήσετε αυτή την πανδαισία εικόνας, μουσικής και λόγου, η οποία αγγίζει κατευθείαν την ψυχή και σχεδόν πονάει, γιατί θυμίζει αυτό που χάσαμε, θυσία στον “πολιτισμό”. Μεγαλώστε την οθόνη κάθε βίντεο και “συνδεθείτε”…

Year of the Dragon