Η λύση του «διπλού νομίσματος»

Η Ελλάδα και η Πορτογαλία έχουν δύο σοβαρά οικονομικά προβλήματα. Πρώτον, τη δημοσιονομική τους κατάσταση, με έλλειμμα και χρέος να βρίσκονται σε δυσθεώρητα επίπεδα, και δεύτερον, το γεγονός ότι η ανταγωνιστικότητά τους έχει υποχωρήσει κάθετα. Η Ισπανία και η Ιταλία αντιμετωπίζουν, επίσης, σοβαρά προβλήματα. Το γεγονός ότι και οι τέσσερις είναι μέλη της ευρωζώνης τις αναγκάζει να βρουν κοινές λύσεις.

Για παράδειγμα, ούτε η Ελλάδα ούτε κάποια άλλη χώρα σε παρόμοια κατάσταση μπορεί να φύγει από την ευρωζώνη (ακόμη και μία υπόνοια ότι κάτι τέτοιο μπορεί να συμβεί θα οδηγούσε σε άμεση τραπεζική κρίση). Πέρα από τις άμεσες επιπτώσεις σε μισθούς, τιμές και επιτόκια, λόγω του ότι το χρέος της χώρας είναι σε ευρώ, ενδεχόμενη αποχώρηση από την ευρωζώνη θα οδηγούσε σε δέσμευση ελληνικών περιουσιακών στοιχείων στο εξωτερικό αλλά και σε διακοπή των χρηματοδοτήσεων από την Ε.Ε. Υπό αυτήν την έννοια, η Ελλάδα έχει δυσκολότερα θέματα να αντιμετωπίσει απ’ ό,τι η Αργεντινή το 2000.

Ανάλογα, καμία χώρα του «Club Med» δεν μπορεί να προχωρήσει σε πτώχευση και αθέτηση αποπληρωμής του δημόσιου χρέους της. Ακόμη και εάν κατόρθωναν να αντιμετωπίσουν τις αρχικές συνέπειες στο χρηματοοικονομικό τους σύστημα, δεν θα είχαν, πλέον, πρόσβαση σε δανεισμό. Εάν δεν μπορούν να δανειστούν, τότε θα πρέπει να μειώσουν τις δαπάνες στο ίδιο επίπεδο με τα έσοδα. Η πτώχευση θα δυσχέραινε, δεν θα έλυνε τα δημοσιονομικά τους προβλήματα, ενώ θα δημιουργούσε επιπρόσθετα προβλήματα και στο τραπεζικό σύστημα της Γερμανίας που έχει υψηλή έκθεση σε αυτές τις αγορές.
Αρκετοί Έλληνες συνεχίζουν να ευελπιστούν σε διάσωση από κάποιο πλουσιότερο κράτος της ευρωζώνης, υπό το πρίσμα ότι σε περίπτωση που η Ελλάδα πτωχεύσει και εγκαταλείψει την ευρωζώνη -σαφώς κάτι που δεν τη συμφέρει- τότε θα δημιουργηθεί ένα ντόμινο προβλημάτων. Όμως κάτι τέτοιο θα είχε και ηθικές επιπλοκές.

Από την άλλη πλευρά, ενδεχόμενο υποτίμησης του νομίσματος δεν υπάρχει με δεδομένη τη συμμετοχή στην ευρωζώνη. Επίσης, η επιβολή μέτρων κάθετης μείωσης των μισθών -κάτι που εφάρμοσαν η Ιρλανδία και η Λετονία- δεν μπορεί να συμβεί στο «Club Med», καθώς θα προκαλέσει σωρεία διαμαρτυριών και παράλληλα θα διευρύνει το χάσμα Βορρά - Νότου.

Τι θα πρέπει, λοιπόν, να γίνει;

Όταν ένα κράτος-μέλος ομοσπονδιακής ένωσης έχει σοβαρά δημοσιονομικά προβλήματα και ξεμένει από χρήμα, τότε τι κάνει; Εκδίδει IOUs. Το έπραξαν η Καλιφόρνια και κάποιες επαρχίες της Αργεντινής πριν από το 2000.

Για παράδειγμα, στην περίπτωση της Πορτογαλίας μπορούμε να το «μεταφράσουμε» ως IOU εσκούδο (το νόμισμα της Πορτογαλίας πριν από την ένταξη στην ευρωζώνη). Στην ουσία, η κυβέρνηση θα «περάσει» νόμο βάσει του οποίου το IOU εσκούδο θα χρησιμοποιείται για όλες τις συναλλαγές στο εσωτερικό της χώρας, με εξαίρεση τα φορολογικά έσοδα, αλλά όχι για τις συναλλαγές των Πορτογάλων με το εξωτερικό. Οι μισθοί και οι πληρωμές δημοσίου και ιδιωτικού τομέα θα γίνονται σε IOU εσκούδο, αλλά και οι πληρωμές τόκων μεταξύ των κατοίκων της χώρας. Οι καταθέσεις των Πορτογάλων στο εσωτερικό καθώς και τα τραπεζικά δάνεια που λαμβάνουν θα είναι σε IOU εσκούδο, ενώ όλα τα υπόλοιπα θα παραμείνουν σε ευρώ.

Αυτό που θα προσφέρει αξία στο IOU εσκούδο θα είναι η προσπάθεια να υπάρξει κάποια στιγμή απόλυτη ισοτιμία του με το ευρώ. Η αξιοπιστία του μπορεί να αμφισβητηθεί μόνο από τους εντελώς κυνικούς.

Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η κυβέρνηση, η οποία θα έχει φορολογικά έσοδα σε ευρώ, θα είναι long σε ευρώ, ενώ ο ιδιωτικός τομέας της χώρας θα είναι long σε εσκούδο και short σε ευρώ. Η κυβέρνηση θα «περάσει» τη long τοποθέτησή της σε ευρώ στην Κεντρική Τράπεζα, η οποία πλέον θα ασχολείται με την ισοτιμία IOU εσκούδο και ευρώ. Στόχος της Κεντρικής Τράπεζας είναι αυτή η ισοτιμία να αποτυπώνει υποτίμηση της τάξης του 25% (το ποσοστό αυτό μπορεί να διαφέρει από χώρα σε χώρα). Σε περίπτωση που η Κεντρική Τράπεζα αρνηθεί, βάσει της Συνθήκης του Μάαστριχτ, να πράξει κάτι τέτοιο, μπορεί να το αναλάβει το υπουργείο Οικονομικών.

Το IOU εσκούδο δεν θα είναι ανταλλάξιμο, ενώ οι ξένοι δεν θα μπορούν να δανειστούν σε αυτό. Ουσιαστικά δεν θα πρόκειται για τη χρήση ενός νέου «κανονικού» νομίσματος, αλλά για ένα υποκατάστατο του οποίου η χρήση θα έχει συγκεκριμένη χρονική διάρκεια, ας πούμε τέσσερα χρόνια.

Όλες οι υποχρεώσεις στο εξωτερικό δεν θα αλλάξουν. Το ίδιο ισχύει στη σχέση μισθών - τιμών και φορολογικών εσόδων στο εσωτερικό, που θα παραμείνει ίδια. Αυτό που αλλάζει είναι το ποιο νόμισμα χρησιμοποιείται στις πληρωμές στην εγχώρια αγορά και στο εξωτερικό. Σημειώνεται ότι οι τουρίστες θα συνεχίσουν να πληρώνουν σε ευρώ. Οι μισθοί αλλά και το κόστος στην Πορτογαλία θα υποχωρήσουν σε σύγκριση με το παρελθόν, θα υπάρξει αύξηση των εσόδων, ενώ παράλληλα μείωση (εάν συγκριθούν με τα αντίστοιχα ποσά που θα πληρώνονταν σε ευρώ) των τόκων που καταβάλλονται στους Πορτογάλους πολίτες.

Σαφώς πρόκειται για μια περίπλοκη διαδικασία, έναν μη ελκυστικό μηχανισμό διπλού νομίσματος. Όμως μπορεί να δουλέψει. Άλλωστε τα έχει καταφέρει σε άλλες χώρες και υπό άλλες συνθήκες. Θα προστατέψει το γερμανικό τραπεζικό σύστημα, θα διαφυλάξει τη βασική ύπαρξη του ευρώ και για τις χώρες της ευρωζώνης που βρίσκονται στα πρόθυρα χρεοκοπίας θα είναι η λιγότερο κακή λύση.

* Ο κ. Charles Goodhart είναι καθηγητής στο Financial Markets Group, London School of Economics. Ο κ. Dimitrios Tsomocos είναι στο University Reader και στέλεχος στα Said Business School και St Edmund Hall στο Oxford University.
http://www.euro2day.gr/ftcom_gr/194/articles/566174/ArticleFTgr.aspx
http://athenstock.blogspot.com/2010/01/blog-post_7771.html
Σημ.axinosp:Την λύση του διπλού νομίσματος την έχει πρώτη φορά προτείνει ο ακροδεξιός Λεπέν στην Γαλλία μόλις η χώρα αυτή είχε μπει στην ζώνη του ευρώ .Τα αρνητικά έως ειρωνικά σχόλια για την θέση του αυτή , έκαναν τους περισσότερους να μην ασχοληθούν ξανά με την άποψη αυτή . 'Ετσι φτάσαμε αισίως 8 χρόνια στην Ευροζώνη και όλες οι Μεσογειακές χώρες (PIGS) έχουν φτάσει στα όρια της χρεοκοπίας .Το να προτείνεται ξανά η δημιουργία οικονομίας στηριζόμενη σε διπλό νόμισμα που το ένα θα είναι το ευρώ και το άλλο κάποιο υποκατάστατο νομίσματος (IOU) θα προκαλέσει κατά την γνώμη μου μεγαλύτερη νομισματική κρίση στις χώρες αυτές . Η αποχώρηση από την ευροζώνη όχι ότι απαραίτητα, είναι κακή βραχυπρόθεσμα , αλλά τα Εγγλέζικα αρπακτικά και όχι μόνο των κερδοσκοπικών κεφαλαίων θα πέσουν σε κάθε χώρα που θα το τολμήσει μόνη της για να την κατασπαράξουν οικονομικά . Η μόνη ορατή λύση για της χώρες αυτές είναι, ή να πιέσουν όλες μαζί για την άμεση χρηματοδότηση τους από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θέτοντας επί τάπητος ένα νέου τύπου νομισματικό σύστημα στη Ευρωπαϊκή Ένωση , το οποίο θα περιλαμβάνει την κάλυψη των κρατικών εξόδων άπαξ δια παντός ΑΤΟΚΑ και πέρα από ιδιωτικές Τράπεζες και στις 27 χώρες της ΕΕ . Ο ετήσιος προϋπολογισμός όλων των κρατών να κατατίθεται κάθε χρόνο στις Βρυξέλλες και μετά από την έγκριση του να κατατίθενται τα λεφτά που χρειάζονται στο λογαριασμό του κάθε κράτους . Έτσι θα σταματήσει η κοροϊδία με τους πλειστηριασμούς ομολόγων που κάθε φορά φέρνουν τα κράτη , όλο και πιό κοντά στην χρεοκοπία , με τα ληστρικά επιτόκια των τοκογλυφικών Τραπεζών . Εάν τα κράτη της Μεσογείου δεν περάσουν τις προτάσεις τους αυτές για χρηματοδότηση από την ΕΕ του χρέους τους τότε, η μόνη πρακτική λύση είναι η δημιουργία άτοκου κοινού νομίσματος το οποίο θα υπάρχει παράλληλα με το ευρώ κρατώντας μια σταθερή ισοτιμία και ταυτόχρονα βάζοντας τις βάσεις για μια επιτέλους Μεσογειακή Ένωση που θα περιλαμβάνει όλα τα κράτη της Μεσογείου δρώντας παράλληλα ή ανεξάρτητα από την ΕΕ όσο θα υπάρχει ακόμα αυτή , σαν Οικονομική Ένωση .Πρέπει να καταλάβουν κάποιοι ότι το Αγγλοσαξωνικό Τραπεζικό μοντέλο έχει φτάσει στο τέλος του και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού (Αμερική -Ευρώπη) . Η εκτύπωση χρήματος με τόκο από ιδιωτικές Τράπεζες (FED-BoE-BundesBank ...κλπ) αντί να είναι η λειτουργία αυτή , στα χέρια του κράτους το μόνο που δημιουργούν είναι οικονομικές κρίσεις , που κάθε φορά θα είναι όλο και πιό δύσκολο να ξεπεραστούν και σε τοπικό επίπεδο αλλά και σε παγκόσμιο .